Menz M.H.M., Mosimann-Kampe P. & Arlettaz R. (2009) Foraging habitat selection in the last Ortolan Bunting Emberiza hortulana population in Switzerland: final lessons before extinction. ARDEA 97 (3): 323-333

De Ortolaan heeft in Zwitserland een zelfde ontwikkeling te zien gegeven als elders in West- en Midden-Europa. Stond de teller in 1978–79 hier nog op 243 zingende mannetjes, in 2004 was dat gezakt naar 32. De soort bewoont in Zwitserland voornamelijk droge, rotsachtige submediterrane habitats, afgewisseld met kleinschalige landbouw. De precaire stand was aanleiding om in 2007 een onderzoek te starten naar de habitat- en voedselkeus van broedvogels met jongen, factoren waarvan verwacht mag worden dat ze bepalend zijn voor de reproductie. Al snel werd duidelijk dat de werkelijkheid het onderzoek had ingehaald: in de vallei van de Rhône in het kanton Valais waren de 20 mannetjes van 2006 geslonken naar 8–9 ongepaarde mannetjes en 1 vrouwtje in 2007. Er werd niet meer gebroed, zodat de populatie functioneel als uitgestorven kan worden beschouwd. Het onderhavige onderzoek is een poging de laatste stuiptrekking van de Zwitserse Ortolanen vast te leggen, in de hoop lessen te trekken die van pas kunnen komen bij andere in aantal afnemende broedvogelsoorten. Van de zes gevangen mannetjes werden er vier succesvol van een zender voorzien en gevolgd. Vanaf 25 juni verlieten de mannetjes hun zangposten in de bergsteppe ten faveure van het boerenland in de lager gelegen vlakte. De meest voorkomende habitat was hier grasland, gevolgd door met herbiciden bespoten maïs, rogge, onbespoten maïs, rivieroevers, luzerne en haver. Als foerageergebied werd bespoten maïs het vaakst gebruikt, gevolgd door rogge en grasland, en vervolgens onbespoten maïs. De overige habitats werden niet door Ortolanen bezocht. Binnen de bezochte habitats hadden foeragerende vogels een voorkeur voor kale grond, wat de keuze voor met herbiciden bespoten maïs verklaart (hoewel de graslanden een groter aanbod van ongewervelde dieren hadden). Of dit voedselaanbod ook voldoende zou zijn geweest voor Ortolanen die jongen te voeden hebben, blijft ongewis bij gebrek aan nestelende paren. De oorspronkelijke habitat van deze kleine populatie Zwitserse Ortolanen, namelijk de submediterrane bergsteppe, is na een brand in 1979 geleidelijk volgelopen met vegetatie, waardoor de vogels bij gebrek aan foerageergelegenheid moesten uitwijken naar het lager gelegen cultuurland. De keuze voor bespoten maïs moet daarom worden gezien als de minst ongunstige optie binnen een sterk verarmd leefgebied. Waardoor de Zwitserse Ortolanen zijn afgenomen, is onbekend. Onderzoek naar Ortolanen in (sub)mediterrane habitats is dringend gewenst, omdat de soort het daar nog goed doet, in tegenstelling tot de bewoners van cultuurland in de rest van Europa.