Ardea
Official journal of the Netherlands Ornithologists' Union

login


[close window] [previous abstract] [next abstract]

Tinbergen J.M., Tinbergen J. & Ubels R. (2013) Is fitness affected by ring colour? ARDEA 101 (2): 153-163
Bij ornithologisch onderzoek worden vaak kleurringen gebruikt om individuele vogels in het veld te herkennen. Het is daardoor mogelijk individuele levensverhalen (life histories) te verzamelen en na te gaan welke factoren bepalend zijn voor het gevonden patroon en voor individuele verschillen daarin. Een nadeel van deze techniek is dat het merken van individuen zelf een effect kan hebben op het verdere verloop van hun leven. Zo is uit de literatuur bekend dat kleurringen bij vogels in gevangenschap effect kunnen hebben op levensduur, dominantie, partnerkeus, voortplantingssucces, en sekseverhouding bij de nakomelingen. In het vrije veld zijn er aanwijzingen dat dergelijke effecten ook kunnen optreden (zoals effecten van ringen met een kleur die overeenkomt met een seksueel signaal). Maar er zijn ook studies die geen effect van kleurringen vinden. In dit artikel gaan we na of de kleuren die we gebruikten om jonge Koolmezen Parus major te ringen, meetbare effecten op hun verdere levensloop hadden. Bij elk jong werden drie kleurringen en een metalen ring aangelegd. In totaal hebben we in 2005–2010 in ons studiegebied (600 kasten verdeeld over 12 plots met ieder 50 nestkasten) alle Koolmezen (n = 9.818) van 14 dagen oud van kleurringen voorzien en gewogen. Gedurende deze periode werden alle broedvogels in het jaar daarop gevangen, zodat hun overleving geschat kon worden. Om het effect van kleurringen te bekijken hebben we verschillende kleurmaten gebruikt. We maten 1) de helderheid van de ringen met een spectrofotometer, 2) in hoeverre de kleuren overeenkwamen met de kleuren van de Koolmees en 3) de opvallendheid van de ringen voor menselijke waarnemers (tegen een grijze achtergrond, gebaseerd op de mening van 20 proefpersonen). Het bleek dat de overleving van de mezen vooral samenhing met de opvallendheid van de ringen zoals die door de proefpersonen werd ervaren. Koolmezen zonder opvallende ringen overleefden het eerste jaar slechter dan Koolmezen met opvallende ringen. Er was eenzelfde trend in de overleving van het eerste naar het tweede jaar. We vonden geen verschillen in dispersie binnen het studiegebied (doorsnee 5 km) in de eerste winter noch in het broedsucces (legdatum, legselgrootte, uitkomstsucces) die samen hingen met de kleuren van de ringen. Hoewel de gevonden verschillen statistisch zwak zijn, is het effect biologisch zeer relevant. Al met al bleek de levensduur voor Koolmezen zonder opvallende ringen 28% korter te zijn dan van de groep met drie opvallende kleurringen! Zowel een sociaal effect (bijvoorbeeld voordeel door opvallende ringen) als een predatie-effect (voorkeur van predator voor niet opvallende ringen) zou het effect kunnen verklaren. Maar waardoor dit verschil echt ontstaat, blijft onduidelijk.


[close window] [previous abstract] [next abstract]