(2012) Recensie: del Hoy,J. ... (et al), 1992 - 2011 Handbook of the Birds of the World, delen 1-16. LIMOSA 85 (1): 46-47.

Handbook of the Birds of the World, delen 1-16
del Hoyo, J., A. Elliott (red.) J. Sargatal (redactie delen 1-7), & D.A. Christie (redactie delen 8-16) 1992-2011. Lynx
Edicions, Barcelona. Gemiddeld 600 p. per deel, harde kaft.

Eind 2011 verscheen het laatste deel van deze al veel geroemde serie handboeken. Bij het verschijnen van het eerste deel in 1992 was het de bedoeling om in twaalf delen alle vogelsoorten van de wereld te behandelen. Gaandeweg is dat uitgebreid tot de 16 delen die nu zijn gepubliceerd (maar zie verderop). Het team achter het Handbook of the Birds of the World) hbw ( had zich verder tot doel gesteld om het complete naslagwerk te worden over de klasse der vogels, en om bovendien in meerdere opzichten een echt wereldwijd project te zijn met een internationale point of view, en hiermee tevens verwondering en begrip te genereren voor de wereldwijde diversiteit aan vogels. Vanaf het begin is ook nauw samengewerkt met BirdLife International, waardoor het werk ook een duidelijk instrument is geworden in de bescherming van vogels en hun leefgebieden. Zo wordt van alle soorten de status en bescherming vermeld.
      Het gaat te ver om ieder deel hier afzonderlijk te beschrijven, maar de volgende getallen geven hopelijk een goede indruk. Zo beslaan de 16 delen gemiddeld zo'n 600 pagina's waarin 500 tot 800 soorten worden behandeld, alle met een kleurenafbeelding (ca. 60 pagina's per deel, vaak inclusief verschillende ondersoorten) en een verspreidingskaart, zijn in alle delen honderden foto's afgedrukt, en loopt het aantal literatuurverwijzingen in de duizenden. Bovendien bevatten alle delen van dit monumentale werk, behalve de eerste twee, een thematische verhandeling over een ornithologisch onderwerp zoals klimaatverandering, vogeltrek, vogelbescherming, ecologie en impact van invasieve vogelexoten, maar ook kunst natuur en de geschiedenis van het vogelen. Deze hoofdstukken zijn vaak op een toegankelijke geschreven door een gastauteur die op dat terrein zijn sporen heeft verdiend. De hoofdstukken en soortteksten kennen in elk deel een vaste opbouw. Ze zijn gegroepeerd per familie, met eerst een uitgebreid inleidend hoofdstuk per familie. Daarna volgen de individuele soortteksten (onderverdeeld in: taxonomie, ondersoorten en verspreiding, beschrijving, biotoopvoorkeur, voedsel, broedbiologie, (trek)bewegingen, status en bescherming en lijst literatuurverwijzingen). De soortteksten zijn kort en bondig geschreven, maar zijn zeer goede samenvattingen van de beschikbare kennis. Dit deel van de boeken is tot stand gekomen met hulp van meer dan 200 soortgroep-specialisten en 35 tekenaars uit meer dan 40 landen.
      De familiehoofdstukken worden enorm verlevendigd door de vele, vaak prachtige foto's van 834 fotografen van over de hele wereld, die er uitstekend in slagen alle informatie van de reeks kan bekijken en doorzoeken, die bovendien steeds zal worden bijgewerkt. Over dit project, hbw Alive, zal in de loop van dit jaar waarschijnlijk meer bekend worden.
      Bij de bespreking van deel 1 (Limosa 66: 85-86) werd de verwachting uitgesproken dat 'als de overige delen net zo subliem zijn als deel 1, dan hebben wij straks een voortreffelijk overzicht van alle vogels en hun wel en wee ter beschikking'. Nu de serie compleet kunnen we zeggen dat deze superlatieven zelfs nog tekort schieten voor deze magnifieke en belangrijke serie. Dat geldt ook voor de prijs (de eerste delen waren bijna €100,- minder duur dan de laatste), en het volume van 82 cm aan leeswaar die de 16 boeken innemen in de boekenkast. Vanwege het gewicht van ongeveer vier kilo per deel is het overigens misschien geen slecht idee om de boekenplanken te verstevigen alvorens tot aanschaf over te gaan. Want deze serie is eigenlijk verplichte kost voor iedereen die zich met vogels bezighoudt, of die wordt beziggehouden door vogels. bepaalde aspecten van de biologie van de betreffende familie of soort te verduidelijken. Deze hoofdstukken zijn op een prettige manier geschreven, bevatten veel (vaak zeer up-to-date) informatie en zijn vergelijkbaar met wat de meeste familiemonografieën te bieden hebben. Dat laatste geldt zeker ook voor de soortteksten, waarin vaak nog de laatste (o.a. taxonomische) inzichten zijn verwerkt, al gaat dat natuurlijk vooral op voor de latere delen. In dat verband is het goed om te weten dat in oktober dit jaar een supplementair deel uitkomt, dat (behalve de broodnodige index voor de hele reeks) verschillende hoofdstukken zal bevatten ten aanzien van de veranderingen in taxonomie en systematiek, en waarin nieuwe soorten zullen worden behandeld die sinds het verschijnen van de respectievelijke delen zijn beschreven. Deze krijgen dezelfde behadeling als de soorten in de rest van serie (inclusief tekeningen, foto's en dergelijke). Ook daarna blijft men bij Lynx niet stilzitten. Er zijn plannen om de hbw-serie online voort te zetten, alwaar men (na betaling van abonnementsgeld)

Recensie van Gert Ottens

[gratis pdf] [english summary]