LOONEN MJJE (2012) Samenvattingen themadag Graast de gans zijn eigen graf? 'Waarom trekken ganzen naar het noorden?'. LIMOSA 85 (2): 91-91.


      De belangrijkste reden om naar het hoge noorden te trekken heeft te maken met de snelle, matige vertering van gras door ganzen (figuur 2). Deze noodzaakt hen te selecteren op het eiwitrijkste gras. Van nature is het eiwitgehalte van gras in het vroege voorjaar het hoogst en neemt dit af in de zomer. Trekkende ganzen volgen de groene golf van eiwitrijk voorjaarsgras naar het noorden. Als ze daar aankomen is het nog bar, maar als de jongen uitkomen is het gras juist daar eiwitrijk. Daarnaast zijn er nog drie andere voordelen in het hoge noorden: de ganzen kunnen lange dagen eten en verteren omdat de zon niet onder gaat, in sommige jaren is de predatiedruk laag doordat de lokale roofdieren in de winter verhongeren, en de kans op infectie door ziekten en parasieten lijkt ook lager op de toendra.
      De recente toename van overzomerende ganzen in Nederland is om dezelfde redenen te begrijpen. Door kunstmest en eutrofiëring blijft het eiwitgehalte van het gras tot in de zomer hoog. We hebben grote nieuwe natuurgebieden gekregen waarin de ganzen met rust worden gelaten. De Vos wordt als predator intensief bestreden en de jachtdruk is in de zomer laag. Niet alles pakt hier echter gunstig uit. Ganzenkuikens groeien in Nederland langzamer dan in het hoge noorden en lopen vaker parasieten op.
      Voor de arctische ganzen zijn er toenemende problemen. De poolgebieden warmen sneller op dan de gebieden langs de trekroute. Dit maakt de gevaarlijke trektocht op de groene golf moeilijk te plannen. In het noorden zorgt overbegrazing voor minder en laagwaardiger voedsel en de predatiedruk neemt toe. Steeds meer roofdieren overleven de korter wordende winters of specialiseren zich op de hoge gansdichtheid. Vooralsnog nemen de meeste ganzenpopulaties toe, maar toch blijven ze kwetsbaar voor veranderingen in klimaat en gastvrijheid.

[gratis pdf] [english summary]