Nowakowski J.K. & Vahatalo A.V. (2003) Is the Great Tit Parus major an irruptive migrant in north-east Europe? ARDEA 91 (2): 231-243

In West-Europa zijn er najaren waarin Koolmezen Parus major opeens massaal kunnen wegtrekken als gevolg van een hoge populatieelichtheid en een laag voedselaanbod. Er is weI gesuggereerd dat Koolmezen in Noordoost-Europa ook een dergelijk invasieachtig trekgedrag vertonen. In elit artikel wordt met de vangsten van zes ringstations in het Baltische gebied onderzocht of Koolmezen hier inderdaad zulke invasies laten zien, of dat zij hier meer een 'normaal' trekgedrag vertonen. Het aantal Koolmezen dat in het najaar op deze ringstations wordt gevangen, blijkt met sterker te varieren dan de meeste soorten met een regelmatig trekpatroon en veel minder dan echte invasiegasten zoals Zwarte Mees Parus ater, Matkop P. montanus. Staartrnees Aegithalos caudatus en Grote Bonte Specht Dendrocopus major. Tijdens de trek werden vooraljonge vogels (ca. 90%) en vrouwtjes (ca. 60%) gevangen. maar het percentage jonge vogels en vrouwen was met gecorreleerd met de totale trekintensiteit in het najaar. De trekkende Koolmezen overwinteren vooral in zuidelijker gelegen gebieden met veel beuken. maar in tegenstelling tot de situatie in West-Europa was het aantal trekkers niet gerelateerd aan de hoeveel beukennoten in de voorafgaande winter. Dit is opmerkelijk. want men zou verwachten dat de overleving van de trekvogels hoog zou zijn wanneer er veel beukennoten zijn en als gevolg hiervan er in het daaropvolgende jaar veel mezen zijn. De auteurs wijzen er echter op dat de Koolmees in Noordoost-Europa weliswaar een regelmatige trekvogel is, maar dat slechts een beperkt deel van de populatie werkelijk trekt. Hierdoor zal de voedselsituatie in het overwinteringsgebied slechts zeer beperkt de totale broedpopulatie bepalen. De conclusie dat Koolmezen in het Baltische gebied regelmatige trekvogels zijn,lijkt, in tegenstelling tot suggesties van andere onderzoekers, ook op te gaan voor Scandinavie.