LEOPOLD MF, BRUIN CJW, CAMPHUYSEN CJ, WINTER C & KOKS B (2003) Waarom is de Visarend in Nederland geen zeearend?. LIMOSA 76 (4): 129-140.

Visarenden zijn alleskunners, wat betreft het vangen van vis. Wereldwijd vangen ze vissen die sterk uiteen lopen in grootte, vorm en het type water waarin ze voorkomen. In Nederland gedragen Visarenden zich echter eenkennig. Op hun trek concentreren ze zich op zoete wateren, waar vooral karperachtigen als prooi worden verschalkt. De Waddenzee, de Noordzee en de zoute Delta laten de meeste Visarenden links liggen, terwijl hier toch ook vis te vangen valt, en terwijl ze verder naar het zuiden (Middellandse Zee, Afrika) veelvuldig in zout water vissen. Langs de kust blijken heldere, visrijke duinmeren aantrekkelijker dan het troebele zoute water; alleen harders (grote vissen, die vaak in scholen vlak onder het oppervlak zwemmen) kunnen soms een Visarend tot een duik verleiden.
      De Visarend Pandion haliaetus is een ware kosmopoliet, die voorkomt op alle continenten behalve Antarctica. In Nederland heeft de soort nog nooit met succes gebroed, maar Visarenden trekken wel jaarlijks bij honderden door. Hierbij pleisteren ze soms enige tijd bij geschikte, visrijke wateren, vooral tijdens de najaarstrek. In Nederland gebeurt dit het meest aan zoete wateren; waarnemingen van vissende Visarenden in de Waddenzee, de Noordzee of de zoute Delta zijn opvallend schaars (Bijlsma 1987, Koks & van Winden 2000). 'Onze' Visarenden zijn vooral afkomstig uit zoetwaterhabitats in Fenno-Scandinavië (Saurola 1994). In hun West-Afrikaanse overwinteringsgebied foerageren veel van deze vogels echter in zoute wateren (Poole 1994, Saurola 1994). Ook in de Middellandse Zee en in Noord- en Zuid-Amerika foerageren Visarenden veelvuldig in zout water (Cramp & Simmons 1980, Jamieson et al. 1982, McLean & Byrd 1991, Poole 1994, Francour & Thibault 1996). Hoewel ze voedselspecialisten zijn (vis), zijn Visarenden ook opportunisten, die wereldwijd een grote verscheidenheid aan vissoorten en groottes vangen. Het viswater mag daarbij groot of klein, zout, brak of zoet zijn; de vis klein of groot, rond of plat, en aan het oppervlakte levend of bodembewonend (dit laatste alleen in ondiep helder water en vooral in Noord- Amerika).
      Op Texel pleisterde een Visarend in augustus/ september 1996 in een zoute baai, grenzend aan enkele duinmeren. Deze vogel had de keus tussen zout en zoet water om in te foerageren en koos vrijwel steevast voor zoet. Naar aanleiding van dit geval hebben wij getracht na te gaan wat er bekend is van het 'op zee' foerageren van Visarenden in ons land en wat het relatief kleine belang van de zoute wateren voor deze soort zou kunnen verklaren.

[gratis pdf] [english summary]