WETERING H VAN DE & JUKEMA J (2008) Leven leeftijdsgroepen van de Gierzwaluw in de broedperiode ruimtelijk gescheiden?. LIMOSA 81 (1): 11-16.

In veel opzichten is de Gierzwaluw een ongrijpbare en onbegrijpelijke soort. Hij is moeilijk inventariseerbaar en het is zeer lastig om inzicht te krijgen in zijn levenspatronen. Datmotiveerde de auteurs omeenmeerjarig ringonderzoek te doen naar deze soort in twee Friese dorpen. Doel van het ringwerkwas ominzicht te krijgen in de populatiesamenstelling van Gierzwaluwen nabij de broedplaats.Met onbedoelde hulp van automobilisten op de nabijgelegen Afsluitdijk kwamen ze mogelijke verschillen op het spoor in foerageergedrag tussen volwassen en onvolwassen vogels.

De Gierzwaluw Apus apus is één van de opmerkelijkste en meest mysterieuze broedvogels van het Europese continent. In de broedperiode valt hij op door zijn luidruchtige gierende contact- en baltsroep, waarbij in groepsverband met snelle vluchten rakelings over en langs de daken gescheerd wordt, en door onstuimige achtervolgingen om de kerktorens. Het mysterieuze betreft vooral het feit dat Gierzwaluwen vergaand zijn aangepast aan een leven in het luchtruim, waar wordt gefoerageerd, gerust, geslapen, gebaltst, gecopuleerd, en in glijvlucht over het water wordt gedronken en gebaad (Cramp & Simmons 1985). Alleen de Gierzwaluwen die actief deelnemen aan het broedproces onderbreken dat leven in de lucht door 's nachts in de nestholte te slapen en bescherming te zoeken tegen regen. In de overwinteringsgebieden in Afrika ten zuiden van de evenaar zijn geen rustplaatsen vastgesteld en vermoedelijk verblijven de vogels daar de gehele winterperiode in het luchtruim(Moreau 1972).
      Hoewel de Gierzwaluw in Nederland een zeer algemene broedvogel en doortrekker is (Bijlsma et al. 2001), is er relatief weinig ringonderzoek aan deze soort gedaan. Wel zijn een aantal grondige studies uitgevoerd in koloniebroedende populaties in West-Europa. In Zwitserland deed Weitnauer (1947) baanbrekend onderzoek door in een kolonie nestkasten te plaatsenmet een glazen achterwand, die hem in staat stelde de broedactiviteiten ongestoord te bestuderen. Vervolgens verrichtten Lack (1952) in Engeland, Kaiser (1992) in Duitsland, en Van den Anker (in Leys 1988) in Nederland diepgaande studies aan de broedbiologie. Tarburton & Kaiser (2001) pasten voor het eerst radiozenders toe om na te gaan hoe Gierzwaluwen 's nachts gebruik maken van het luchtruim. Tegenwoordig worden door enthousiaste liefhebbers met vaste camera's opnamen gemaakt in nestkasten, waarmee de broedactiviteiten nauwkeurig kunnen worden vastgelegd (zie o.a. www.gierzwaluw.com/GBN en www.gierzwaluwcam.blogspot.com).
      De relatief kleine aantallen Gierzwaluwen die op jaarbasis in Nederland worden geringd (Speek 2006) waren voor ons aanleiding om met een aangepaste vangmethode de ringvangsten te intensiveren, om meer inzicht te krijgen in de populatiesamenstelling en verspreiding van Gierzwaluwen in de broedtijd, en zo mogelijk enkele van de mysteries rond hun fascinerende levenswijze te ontrafelen. In deze bijdrage gaan we in op verschillen in gedrag tussen leeftijdsgroepen.

[gratis pdf] [english summary]