(2007) Recensie: Lever C. 2005. Naturalised Birds of the World. LIMOSA 80 (1): 46-46.

Naturalised Birds of the World C. Lever 2005. T. & A.D. Poyser. ISBN 0-7136-7006-1. 352 p. Prijs ca. € 60,-.

Exoten doen het wereldwijd erg goed; tot deze conclusie zal men komen na het lezen van dit boek. Ten opzichte van het in 1987 verschenen vorige overzicht van 's werelds uitheemse vogelsoorten, van de hand van dezelfde auteur, is er veel veranderd en zeker niet ten voordele.
      Na habitatverlies worden zogenaamde 'invasieve' soorten dieren en planten als tweede grootste bedreiging voor biodiversiteit genoemd. Een overzicht van dergelijke soorten is dus ook vanuit natuurbeschermingsoptiek belangrijk. In dat kader hebben exoten het nu ook geschopt tot één van de 16 indicatoren die wereldwijd worden gevolgd door alle landen die het biodiversiteitsverdrag (CBD) hebben ondertekend. Werden in 1987 nog 131 vogelsoorten opgevoerd die zich door mensenhand buiten hun eigenlijke verspreidingsgebied hadden weten voort te planten, op dit moment zijn dat er minimaal 209. Ook wanneer men bedenkt dat een aantal soorten zich in de tussenliggende periode niet heeft kunnen handhaven, wordt duidelijk dat deze groep in de lift zit.
      Na een inleiding over de reikwijdte van het boek volgen de verschillende manieren waarop exoten zich kunnen vestigen en verspreiden en (heel kort) de ecologische gevolgen van deze introducties. Dan volgen de soortteksten die variëren in lengte van 13 pagina's (Huismus) tot enkele regels. Deze soortteksten volgen een vast stramien, waarbij eerst het oorspronkelijke verspreidingsgebied wordt genoemd, vervolgens de continenten en landen waar de soort zich heeft kunnen vestigen. Daarna wordt per continent en per land de geschiedenis van introductie uit de doeken gedaan, en wordt de (economische, maar ook ecologische) schade die betreffende soort kan berokkenen benoemd.
      De gegevens zijn vrij recent,maar wanneer men bijvoorbeeld naar de exoten kijkt die Nederland 'rijk' is, dan blijkt dat toch aan belangrijke, toegankelijke, literatuur voorbij is gegaan. Zo wordt de EBCC Atlas of European Breeding Birds aangehaald voor de verspreiding en populatiegrootte van de meeste exoten in Europa. Dit terwijl er sindsdien bijvoorbeeld een Nederlandse broedvogelatlas is verschenen en de gegevens in de Europese atlas verzameld zijn tussen 1970 en 1990, en intussen sterk zijn verouderd. Zo is het verschijnen van de Heilige Ibis als broedvogel in Nederland een nieuwe ontwikkeling die de auteur over het hoofd heeft gezien, en zou hij van de huidige aantallen Halsbandparkieten in Nederland misschien zelfs schrikken. De opmerking dat de Nederlandse winterpopulatie van (Chileense) Flamingo uit maximaal 300 vogels zou bestaan is ofwel een misdruk, of foutief overgenomen. Daarnaast heeft de auteur bekende populaties van exoten gemist, zoals de Grijskeeldiksnavelmezen in Noord-Italië en de grote aantallen Treurmaina´s in Israël. In hoeverre dit ook geldt voor de overige landen is lastig te bepalen,maar de vaak 'oude' bronvermeldingen doen hetzelfde beeld vermoeden. Natuurlijk is van veel landen geen recente atlas beschikbaar, maar met een beetje meer moeite waren ongetwijfeld meer betrouwbare getallen bovenwater gekomen.
      Handig zijn de tabellen waarin men in een oogopslag kan zien welke invasieve soorten een probleem vormen voor andere, bedreigde vogels, gevolgd door een tabelmet soorten die zichmogelijk elders hebben gevestigd maar waarvan verdere informatie ontbreekt. Vreemd genoeg ontbreken deze laatste in de index. Ten opzichte van de vorige editie van dit boek is het jammer dat de kaarten (met daarop zowel de oorspronkelijke als de huidige verspreiding) zijn gesneuveld. Dat is waarschijnlijk de belangrijkste reden voor het feit dat de uitgave uit 1987, ondanks het kleinere aantal besproken soorten, 263 pagina's dikker was. Het boek in geïllustreerd met talloze pentekeningen van Robert Gillmor, die ook tekende voor de voorgaande editie.
      Dit boek is een waardevolle aanvulling op de eerdere uitgave, maar had nog meer up to date kunnen zijn. In de wereld van de invasieve exoten, waar de ontwikkelingen snel (kunnen) gaan, is dat toch jammer. Toch is het aan te raden aan iedereen die deze vaak verguisde groep vogels met meer dan gemiddelde belangstelling volgt

Recensie van Gert Ottens

[gratis pdf] [english summary]