LIM_78-2-5_recensies.pdf (2005) Recensie: Lausten M. & Lyngs P. 2004.Trækfugle på Christiansø 1976-2001. LIMOSA 78 (2): 83-84.

Trækfugle på Christiansø 1976-2001. M. Lausten & P. Lyngs 2004. Christiansø Naturvidenskabelige Feltstation, Gudhjem. 176 pp. Prijs: c.€?20,-.

Deze twee boeken beschrijven het voorkomen van (trek)vogels op twee Scandinavische eilanden, het Noorse Utsira en het Deense Christiansø. Het zijn relatief geïsoleerd gelegen eilandjes in respectievelijk de Noord- en de Oostzee, waar onderzoek wordt gedaan aan noordelijke soorten die we in Nederland ook goed kennen. De beide boeken zijn vanuit verschillende uitgangspunten geschreven. Het boek over Utsira geeft een overzicht van alle op het eiland vastgestelde soorten, en het Deense boek richt zich vooral op trekvogels. Ook zijn de boeken volkomen anders uitgevoerd, een gevolg van het verschil in doelgroep. Utsira wordt vooral bezocht door vogelaars op zoek naar zeldzaamheden en dit speelt op Christiansø duidelijk minder.
      Wat zeldzaamheden betreft doet Utsira nauwelijks onder voor hotspots zoals Helgoland of Fair Isle. Het Utsira-boek leunt dan ook zwaar op de menselijke component (vogelaars). Zo neemt de ornithologische geschiedenis van het eiland 50 bladzijden in beslag. Vooral de 'avonturen' van vogelaars door de jaren heen worden hier behandeld. Daarnaast worden de beste plekken (en de bijbehorende strategie om zeldzaamheden te vinden) behandeld in 10 pagina's. Ruim de helft van het boek bestaat uit een avifaunistisch overzicht. Utsira werd in de loop der jaren met wisselende intensiteit bezocht en onderzocht door onderzoekers/ vogelaars, waardoor de gegevens meer anekdotisch van karakter zijn. Toch is het zeer interessant om te lezen over falls van meer dan 55 000 Koperwieken (6 oktober 1978), 50 000 Kramsvogels (13 oktober 1975) of 400 Winterkoningen op 4 oktober 1992, terwijl deze laatste soort niet eens op het eiland broedt! De extreme zeldzaamheid van Gaaien (slechts enkele waarnemingen) is dan weer opmerkelijk te noemen.
      Het boek over Cristiansø is vooral een gedetailleerde analyse van 26 jaar ringonderzoek (7-8 maanden per jaar), waarin c. 600 000 vogels werden geringd en c. 2500 werden teruggevangen. Door middel van vele figuren worden fenologie (vaak nog uitgesplitst naar leeftijd en geslacht) en ringterugmeldingen (door middel van stippenkaarten) verduidelijkt. Ook hier komt de ornithologische historie ter sprake, maar dat gebeurt in enkele pagina's. Al dit onderzoek komt voor Utsira uit op een soortenlijst van 313, en voor Christiansø op 296 soorten. Dit verschil wordt verklaard doordat er op het Noorse eiland verscheidene Amerikaanse dwaalgasten zijn waargenomen en omdat het dichter bij het vasteland ligt en daarom meer broedvogels heeft. Wat dit laatste betreft beschikken beide eilanden natuurlijk over een relatief 'arme' eilandavifauna, maar met aansprekende broedvogels zoals Papegaaiduiker (alleen Utsira), Alk en Zwarte Zeekoet (beide eilanden)
      Het Noorse boek ziet er prachtig uit, met vele kleurenfoto's van zowel vogels als vogelaars. Het boek over Christiansø is duidelijk soberder qua uitvoering, met een aantal zwartwitfoto's. Beide boeken zijn geschreven in de landstalen, maar het Deense beschikt over een Engelstalige samenvatting en bijschriften bij de figuren terwijl in het Noorse de meest gebruikte termen in het Engels worden vertaald. Afgaande op deze publicaties zijn zowel Utsira als Christiansø spannende vogeleilanden die de moeite van een bezoek meer dan waard zijn en dan vooral in voor- en najaar.

Recensie van Gert Ottens

[gratis pdf] [english summary]